Workshop Slimmer zoeken met AI

Toon van Daele

We zoeken eigenlijk al dertig jaar op dezelfde manier op het internet, via zoekmachines als Google en Microsoft Bing. Zulke programma’s speuren continu via links naar nieuwe of gewijzigde webpagina’s en slaan de informatie op in een gigantische, doorzoekbare databank (index). Wanneer je vervolgens via je browser naar www.google.com of www.bing.com surft en daar een zoekterm ingeeft, doorzoekt het programma die index naar relevante pagina’s. Daarna rangschikt een stappenplan (zogeheten algoritme) de resultaten op relevantie, waarbij in principe de best passende webpagina’s bovenaan komen.

De resultaten van een traditionele zoekmachine (hier Google, met zoekterm vogelkers)

Verrijkte resultaten

Google en Microsoft proberen al langer saaie zoekresultaten aantrekkelijker en handiger te maken door extra informatie (‘rich content’) toe te voegen. Probeer het gerust zelf en geef bij Google of Bing een zoekterm in, bijvoorbeeld vogelkers. Bovenaan en rechts van de zoekresultaten verschijnen dan extra infoblokken.

Zoekmachines verrijken de zoekresultaten vaak met extra kerninformatie

Bij Google bijvoorbeeld zie je bovenaan een afbeeldingscarrousel met bronvermeldingen (zoals Wikipedia), gevolgd door verwante vragen met antwoorden als je op de bijbehorende pijlknopjes klikt. Rechts vind je het ‘kennisvenster’: een blok met kerninformatie uit bekende bronnen en databanken. Echte AI is dit evenwel niet: dit komt aan bod in de volgende tips.

Artificiële intelligentie Deze verrijkte resultaten geven vaak al de nodige info waardoor je niet meer op links hoeft te klikken. Toch is dit nog geen AI. Maar, wat is AI eigenlijk? AI staat voor artificiële intelligentie en kan ook helpen om slimmer te zoeken. AI heeft namelijk gigantisch veel teksten en boeken verwerkt en leert zo verbanden herkennen tussen woorden, zinnen en vragen. Als je iets opzoekt, vergelijkt AI je vraag met wat het eerder heeft geleerd. Daardoor kan AI beter begrijpen wat je bedoelt. Bovendien kan AI in grote databanken zoeken om een duidelijk antwoord te geven of informatie samen te vatten. AI werkt dus een beetje als een mens die veel gelezen heeft én het ook goed kan uitleggen.

Perplexity (zoekterm)

Er bestaan intussen verschillende – ook gratis – tools en diensten die je via AI helpen om slimmer en efficiënter te zoeken op internet. Een van de betere is Perplexity. Surf naar www.perplexity.ai en geef een vraag (of zoekterm) in bij Wat wil je weten? Na je bevestiging met de Enter-toets onderzoekt Perplexity de bronnen en destilleert daaruit een overzichtelijk en beknopt antwoord.

Klik onder het antwoord op Exporteer om het naar een pdf-document om te zetten, of druk op het Copy-knopje om het naar het klembord te sturen (je kunt de inhoud dan met Ctrl + V in een document plakken).

Na enig speurwerk krijg je (meestal) een helder antwoord van Perplexity

 

Je kunt (per deelantwoord) de geraadpleegde bronnen bekijken

Perplexity (antwoord)

Bij sommige deelantwoorden verschijnt een cijfer. Dat verwijst naar de gebruikte bron en je kunt die bronnen bekijken door op Bronnen te klikken, net onder je vraag. Klik je op zo’n cijfertje, dan ga je meteen naar de webpagina van die bron.

Onder het antwoord staan meestal enkele vragen die direct verband houden met je zoekterm. Je kunt zo’n vraag aanklikken of zelf een bijkomende vraag stellen in de balk Vraag vervolg. Om een volledig nieuwe vraag te starten, klik je linksboven op New Thread (of de plus-knop).

 

 

 

 

 

Perplexity laat je ook wel dieper graven (na aanmelding, of met een Pro-account)

Perplexity (extra)

Linksonder zie je de knop Sign up. Klik je hierop, dan kun je je aanmelden met bijvoorbeeld je Google- of Apple-account. Dit geeft je enkele voordelen. Zo mag je dagelijks tot vijf Pro-zoekopdrachten uitvoeren en kun je via het paperclip-icoon tot tien eigen documenten per dag uploaden en hierover vragen stellen. Een Pro-zoekopdracht start je door bij Vraag iets op de knop Auto te klikken en een van de beschikbare methodes te kiezen, zoals Voordelen (voor meer bronnen en details) of Diepe Onderzoek (voor complexe onderwerpen).

You

Een vergelijkbare en eveneens gratis dienst is You. Surf naar www.you.com en geef je (ook Nederlandstalige) vraag in bij How can I help. Druk op de Enter-toets voor het antwoord, waarbij aanklikbare cijfers de gebruikte bronnen aanduiden. Heb je een microfoon aangesloten, dan kun je op het microfoon-icoontje klikken en je vraag inspreken, na een klik op Toestaan. Onderaan zie je verwante vragen of je vult zelf een vervolgvraag in bij Ask a follow-up. Meld je je aan via Sign in (bijvoorbeeld met je Google- of Apple-account), dan bewaart You je chat/zoekgeschiedenis en kun je eigen bestanden voor bevraging uploaden via het plus-knopje onderaan.

You.com is qua functionaliteit (AI en zoeken) goed vergelijkbaar met Perplexity

 

Met de knop ‘Elaborate’ haal je nog meer detailantwoorden op

Brave Search

Net als Google en Bing is Brave Search van origine een traditionele zoekmachine, maar dan zonder dat er persoonlijke informatie wordt verzameld. Surf naar search.brave.com en tik je zoekterm of vraag in. Klik op de Enter-toets of op het vergrootglasicoon om traditionele zoekresultaten in de vorm van links te zien.

Klik je op het ster-icoontje, dan schakelt Brave AI in voor beknopte, overzichtelijke antwoorden, inclusief aanklikbare bronnen. Onderaan verschijnt een balk waarin je een vervolgvraag kunt invoeren. Wil je meer details in het AI-antwoord, klik dan op Elaborate. Mogelijk verschijnt nu onderaan ook een samenvatting in tabelvorm.

 

Browser zoekmachine Afhankelijk van je browser is de kans groot dat deze standaard een zoekmachine als Google, Bing of DuckDuckGo gebruikt. Maar wat als je liever ook een AI-gestuurde zoekmachine als Brave Search gebruikt? Je stelt dit als volgt in bij Chrome. Start Chrome en klik rechtsboven op de drie puntjes. Kies Instellingen en open de rubriek Zoekmachine. Klik op Zoekmachines en Site Search beheren.Staat Brave er al bij,klik dan op het potloodicoon en wijzig enkel Snelkoppeling in (bijvoorbeeld) de letter b. Bevestig met Opslaan. Staat Brave er nog niet bij, klik dan op Toevoegen. Vul een naam in (zoals Brave Search), b bij Snelkoppeling en https://search.brave.com/search?q=%s in het URL-veld. Bevestig met Toevoegen. Wanneer je nu in de adresbalk op de toets b en de Tab-toets drukt, en daarna een vraag of trefwoord ingeeft, wordt dit meteen aan Brave doorgegeven zodra je op Enter drukt. Je kunt bijvoorbeeld Brave Search als (bijkomende of standaard) zoekmachine instellen in je browser

ChatGPT

Wellicht heb je ChatGPT al eens gebruikt, maar inmiddels is een zoekfunctie toegevoegd waarmee ChatGPT informatie van het internet kan ophalen. Surf naar www.chatgpt.com en geef je vraag in. Gebruik je trefwoorden als momenteel of actueel, of vermeld je een tijdstip als april 2025, dan zal ChatGPT normaliter vanzelf het internet raadplegen. Voor meer zekerheid klik je voor je op Enter drukt op het wereldbol-icoon Zoeken, zodat dit blauw kleurt.

De melding Zoeken op internet verschijnt nu. Bij sommige deelantwoorden zie je een knop voor de bronvermeldingen. Of je klikt onderaan op Bronnen, zodat rechts een aanklikbaar bronnenoverzicht verschijnt.

Met het wereldbol-icoon dwing je ChatGPT ook op het internet naar informatie te speuren

Browserextensie

Wil je standaard de internet-zoekfunctie van ChatGPT gebruiken, dan kun je een speciale uitbreiding toevoegen aan je browser die dit als je standaardzoekmachine instelt. Surf naar tinyurl.com/chatgpt-extensie en klik op Toev. aan Chrome (Chrome) of Downloaden (Edge). Bevestig met Extensie toevoegen en, indien gevraagd, met Inschakelen. Vanaf nu gebruikt je browser ChatGPT wanneer je een vraag of zoekterm intikt in de adresbalk. In het tekstkader ‘Browser zoekmachine’ lees je hoe je weer een andere zoekmachine als standaard kunt instellen. Klik in dit geval dan wel eerst op Uitzetten bij ChatGPT Search beheert deze instelling in de rubriek Zoekmachine (Chrome

Je kunt via een browserextensie ChatGPT als standaardzoekmachine instellen

 

Copilot vormt een mooie aanvulling op de traditionele zoekmachine Bing

Bing en Copilot

Microsoft blijft natuurlijk niet achter en heeft de klassieke zoekmachine Bing inmiddels uitgebreid met AI in de vorm van Copilot. Start met een gewone zoekopdracht via www.bing.com en geef je vraag in. Gebruik bij voorkeur woorden als recent, actueel, vandaag, online bronnen of volgens websites, of neem eventueel een URL op in je vraag. Bevestig met de Enter-toets. Wil je AI-aanvullingen gecombineerd met internetopzoekingen, klik dan op de kleurrijke knop Chatten met Copilot. Je krijgt een AI-gestuurd antwoord met bronvermeldingen (herkenbaar aan cijfers). Onderaan verschijnen verwante vervolgvragen. Je kunt ook rechtstreeks naar copilot.microsoft.com surfen om Bing over te slaan

 

 

 

.

Copilot (Edge)

Gebruik je de browser Edge, dan kun je Copilot ook rechtstreeks vanaf hier openen. Klik rechtsboven op de kleurrijke Copilot-knop of druk op Ctrl + Shift + . (punt). Vul in de zoekbalk onderaan je vraag in. Je krijgt normaliter ook hier verwijzingen naar online bronnen met nummers of je kunt ze onderaan aanklikken. Onderaan vind je tevens de knop Bericht kopiëren waarmee je het antwoord naar het Windows-klembord stuurt. 

Je kunt zelfs verwijzen naar je geopende webpagina en actuele informatie op het internet laten opzoeken

 

Google Gemini

Ook Google werkt volop aan de integratie van AI in de online zoekfunctie. De nieuwste experimenten staan op labs.google.com/search, maar die zijn bij ons helaas nog niet beschikbaar. Wel kun je al terecht op gemini.google.com. Net als bij Copilot gebruik je bij voorkeur woorden die Gemini aanzetten tot realtime opzoekingen. Als het goed is, markeert Gemini bepaalde delen van het antwoord in het groen en kun je via de pijlknoppen de geraadpleegde bronnen bekijken. Die bronvermelding verschijnt jammer genoeg niet altijd of op een consistente manier.

De AI-integratie in realtime online zoekopdrachten is hier volop in ontwikkeling

Mobiel

Met de juiste apps kun je slimme AI-antwoorden ook op je mobiel combineren met realtime internetzoekopdrachten. De meeste genoemde tools bestaan namelijk ook als mobiele app. Je vindt ze in de Android- en Apple-appstores: Perplexity – Ask Anything, You.com, ChatGPT (gebruik de app van OpenAI!), Microsoft Copilot en Google Gemini. Die laatste is voorlopig vaak minder transparant over de gebruikte bronnen. Voor mobiel gebruik van Brave Search installeer je Brave Browser of stel je een andere mobiele browser in met Brave als zoekmachine (zie ook tekstkader Browser zoekmachine). In de meeste apps kun je vragen ook inspreken via het microfoon-icoon.

 

 

 

 

 

 

 

Je kunt in de mobiele chatgpt-app van OpenAI
je vragen ook inspreken