Afgelopen oktober kondigde Microsoft Windows 10X aan. Deze versie komt het komende jaar uit en kent een paar belangrijke verschillen ten opzichte van de Windows 10-variant die je gewend bent. Wij praten je bij.

Dennis Gandasoebrata

Voordat we naar Windows 10X kijken, is het goed om kort stil te staan bij de aankondigingen waarmee Windows 10X gepaard ging. In oktober vorig jaar kondigde Microsoft bij een evenement in New York een aantal toekomstige apparaten aan, die zich kenmerken door dubbele schermen. Het ging hierbij om de Surface Neo en de Surface Duo. De laatstgenoemde Duo is een telefoon waarop een aangepaste versie van Android draait, dus die valt in het kader van Windows 10X buiten de boot. Interessanter is de Surface Neo: dit apparaat is straks onlosmakelijk verbonden met Windows 10X.

dubbelscherm 2

Een voorbeeld van een toekomstig apparaat, dat uit twee touchscreens bestaat

Hardware
Kenmerkend aan de toekomstige Surface Neo is de ‘vormfactor’: het apparaat bestaat uit twee schermen en kent een slanke vormgeving. Het wordt waarschijnlijk eind van dit jaar uitgebracht. Als het aan Microsoft ligt, volgen andere hardware-leveranciers met vergelijkbare modellen. Tijdens de presentatie werden de namen ASUS, Dell HP en Lenovo al genoemd. De introductie van dergelijke modellen valt waarschijnlijk ook samen met de eerste beschikbaarheid van Windows 10X. Volgens Eran Megiddo, verantwoordelijk bij Microsoft voor onder meer Windows, moet de introductie in de herfst van 2020 plaatsvinden, op tijd voor de feestdagen. Toch beperkt de beschikbaarheid van Windows 10X zich niet alleen tot apparaten met dubbele schermen. Ook ‘traditionele’ apparaten zoals een laptop, kunnen uiteindelijk met Windows 10X worden uitgerust.

Windows 10X
Bij de ontwikkeling van Windows 10X wordt rekening gehouden met een aantal uitgangspunten. Allereerst moet het systeem zich kunnen aanpassen aan de manier waarop de computer wordt gebruikt. Zo kan het bijvoorbeeld op een van de twee touchscreens een virtueel toetsenbord en touchpad tonen, waardoor je als gebruiker de computer als klassieke laptop kunt gebruiken. Meerdere programma’s kunnen naast elkaar zijn geopend. Zo toont het ene scherm bijvoorbeeld een notitieblok, terwijl het andere scherm een navigatiekaart toont of een omgeving voor videovergaderen.

Ook onder de motorkap verandert er het een en ander ten opzichte van het huidige Windows 10. Zo is het energiebeheer onder handen genomen en geoptimaliseerd voor mobiel gebruik. Het besturingssysteem probeert daarbij voornamelijk het energieverbruik van de verschillende apps onder controle te krijgen van zowel bestaande als toekomstige apps. Die apps blijven ook voor Windows 10X een belangrijk speerpunt: ontwikkelaars worden nu al door Microsoft lekker gemaakt om straks apps voor Windows 10X te ontwikkelen.

Eén basis
Je kunt Windows 10X beschouwen als een sterk afgeslankte versie van het besturingssysteem zoals we dat nu kennen. De makers vinden daarbij niet voor alles opnieuw het wiel uit, maar baseren zich op het ‘OneCore’-traject. Microsoft beoogt hiermee dat alle Windows-versies gebruikmaken van één gemeenschappelijke basis. De versie van Windows die op je laptop draait, moet hetzelfde fundament hebben als de Windows-variant op bijvoorbeeld de Xbox. Deze OneCore-aanpak stelt Microsoft in staat om relatief eenvoudige nieuwe iteraties van Windows te lanceren voor specifieke toepassingen. Windows 10X is hiervan een goed voorbeeld. Onderlinge compatibiliteit is daarbij wel van belang (zie verderop ‘Ondersteuning’).

  launcher 2
  De ‘Launcher’ als mogelijke vervanger
voor het bekende Startmenu?

Gebruikersomgeving
Windows 10X kent een andere gebruikersomgeving dan je tot nu toe gewend bent. Dat is niet zo vreemd: het besturingssysteem houdt immers ook rekening met apparaten die anders werken dan een traditionele laptop of desktop. De ‘Launcher’ is een tegenhanger van het bekende Startmenu. Het bestaat uit een menu dat het hele scherm vult en bestaat uit een combinatie van pictogrammen (bijvoorbeeld van onlangs geopende programma’s) en een lijst (bijvoorbeeld van onlangs geopende documenten). Bovenin vind je een zoekbalk waarmee je vrij kunt zoeken op de lokale machine en online. In het geval van apparaten met dubbele schermen lijkt dit een verstandige en logische keuze. Voor gebruik op een traditionele laptop of desktop is dat echter nog maar de vraag.

launcher op scherm 2

De ‘Launcher’ leent zich goed op apparaten met twee schermen, maar hoe zit het met traditionele apparaten?

Ondersteuning
Wie zich Windows RT nog kan herinneren, weet dat de moeizame acceptatie van deze Windows-versie onder meer werd veroorzaakt door de ontbrekende ondersteuning van bestaande Windows-programma’s. Deze fout wil de softwaremaker uit Redmond met Windows 10X niet nogmaals maken. Waarschijnlijk zullen de makers daarom gebruikmaken van een technologie vergelijkbaar met de Sandbox die je nu aantreft in onder meer de Pro-versie van Windows 10 (en waarover je uitgebreid hebt kunnen lezen in PC-Active 310). In deze vorm draait de software in een afgeschermde omgeving (een virtuele machine), waardoor de kans op schade aan het systeem door malafide software tot een minimum wordt beperkt. Het programma heeft in deze vorm immers geen directe toegang tot het besturingssysteem. Windows 10X wordt echter zo compact mogelijk gemaakt en bevat niet alle onderdelen die de ‘traditionele’ versie van Windows 10 wel in huis heeft. Dat kan een uitdaging geven bij het ondersteunen van bestaande Windows-programma’s, die immers afhankelijk zijn van onderdelen van het besturingssysteem. In dit geval zal Windows 10X die onderdelen pas inladen zodra ze echt nodig zijn en ook weer in een afgeschermde omgeving. Zodra de eerste testversies beschikbaar zijn, lees je in PC-Active wat dit met de uiteindelijke systeemprestaties doet.